|
|
Strona główna Publikacje Nauczyciele Uczniowie Osiągnięcia Informatyka
„W KRĘGU SZTUKI - ROZUMIENIA I TWORZENIA POEZJI”
INNOWACJA DYDAKTYCZNA PROJEKT EDUKACYJNY |
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROJEKTU:
MOTTO:
„Moja poezja to są proste dziwy,
to kraj, gdzie w lecie
stary kot usnął pod lufcikiem krzywym
na parapecie.”
[K.I. Gałczyński]
1. Informacje o przedmiocie.
Program realizowany będzie na lekcjach języka polskiego w klasie szóstej w roku szkolnym 2004/2005. Na jego wdrożenie przeznacza się 12 godzin. Adresatem projektu będą uczniowie klasy szóstej-30 osób.
Wydaje się, iż właśnie na tym etapie nauki szkolnej dzieci gotowe są do podjęcia trudu, nie tylko rozumienia i polubienia poezji, ale także do własnych prób poetyckich.
2. Informacje o programie. (Treść i zakres zajęć)
Niniejszy projekt zajęć lekcyjnych związany jest z poezją, nie tylko uznanych twórców, ale wykorzystuje amatorską twórczość uczennicy- Anny Oskierko do przeprowadzenia zajęć, które mogą uwrażliwić dzieci na piękno języka i sprawią, że młody czytelnik chętnie sięgnie po tomik wierszy. Lekcje tu przedstawione mają duży walor poznawczy i wychowawczy, kładą nacisk na samodzielność ucznia w poszukiwaniu informacji, rozwijają myślenie, wyobraźnię, stwarzają możliwość zabawy w twórców. Niewątpliwym atutem zajęć są wiersze uczennicy zebrane w pięknie wydanym tomiku.
3. Cele projektu.
a) Celem ogólnym projektu jest nauczenie dzieci samodzielnej pracy z tekstem
poetyckim z jednoczesnym wykorzystaniem dotychczasowej wiedzy o poezji, a także
rozwijanie umiejętności kluczowych:
- skutecznego komunikowania się,
- efektywnego współdziałania w zespole,
- rozwiązywania problemów w twórczy sposób.
b) Cele operacyjne to przede wszystkim:
- usprawnienie warsztatu samokształcenia ucznia,
- doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem,
- doskonalenie umiejętności wskazywania w utworach lirycznych obrazów, osoby
mówiącej (podmiotu lirycznego), adresata wiersza, środków stylistycznych, np.:
porównanie, epitet, metafora, onomatopeja, uosobienie.
- kształtowanie umiejętności określania roli środków artystycznych w tekście,
- redagowanie spójnej notatki,
- doskonalenie umiejętności rozpoznawania elementów budowy wiersza,
- kształtowanie umiejętności odróżniania tekstów lirycznych od epickich,
- swobodne posługiwanie się tekstem poetyckim(w tym określanie tematu, idei utworu),
- pobudzanie do twórczego działania( próby poetyckie związane z tematem zajęć)poprzez kontakt uczniów z twórczością ich rówieśnicy.
1. Temat: A może by tak polubić poezję?
· Dwie godziny lekcyjne,
· Główny problem: Co o poezji sądzą sami twórcy, a co o niej sądzimy my sami?
· Materiały, środki: radiomagnetofon, nagranie utworu W. Szymborskiej „Niektórzy lubią poezję.”, szary papier(do sporządzenia mapy mózgu),mazaki, instrukcja do pracy w grupie, sześć lub pięć odbitek ksero tekstu utworu Ani Oskierko ”Piękno”.
· Układ sali: klasa przystosowana do pracy w grupach pięcio lub sześcioosobowych,
· Metody pracy: dyskusja, mapa mózgu, praca z tekstem.
2.Temat: Wiersze to czy obrazy słowem malowane?
- Dwie godziny lekcyjne.
- Główny problem:, Dlaczego mówimy, że wiersze to obrazy „malowane słowami”?
- Materiały i środki: kartki A, kredki, tomik wierszy A. Oskierko, kserokopie wierszy: „Zimowy poranek”, ”Senny świt”, instrukcja do pracy w parach.
- Układ sali: naturalny.
- Metody pracy: praca w parach, praca z tekstem.
3. Temat: Obyczaje większe i małe w mojej rodzinie.
· Dwie godziny lekcyjne.
· Główny problem: Jaką rolę w życiu każdego z nas odgrywa rodzinna atmosfera?
· Materiały i środki: kserokopie wiersza K.I. Gałczyńskiego „Wizyta”(po jednej dla każdej z 6 grup), kserokopie wiersza Ani „Wigilia”,.... instrukcje do pracy w grupach.
· Układ sali dostosowany do pracy w grupach pięcio lub sześcioosobowych.
· Metody i formy pracy: praca w grupach, praca z tekstem, scenki dramowe.
4. Temat: „Obojętność jest jak lód polarny na biegunach: zabija wszystko. ”Jak
rozumiemy słowa Balzaca w kontekście liryku T. Różewicza
„Przepaść.”?
· Dwie godziny lekcyjne.
· Główny problem: Do jakich przemyśleń skłania nas wiersz T. Różewicza?
· Materiały i środki: kserokopie liryków T. Różewicza i Ani Oskierko, karty pracy w grupach, szary papier, flamastry, wycinki z kolorowych czasopism.
· Układ sali dostosowany do pracy w grupach.
· Metody i formy pracy: praca w grupach, wizualizacja obrazów lirycznych, zabawa w wierszowanie.
5. Temat: O wierności poety dla i wobec języka.
· Jedna godzina lekcyjna.
· Główny problem: Czy potrafimy określić i sformułować ideę utworu lirycznego?
· Materiały: tekst utworu Cz. Miłosza „ Moja wierna mowo”, nagranie(kaseta audio),słowniki: języka polskiego, synonimów,
· Układ sali naturalny.
· Metody i formy pracy: praca indywidualna z tekstem i słownikami, drama.
6. Temat: „ W moim magicznym świecie poezji”. Poranek poetycki z wykorzystaniem poznanych utworów lirycznych wybitnych polskich poetów oraz liryków Anny Oskierko.
a. Trzy godziny lekcyjne.
b. Główny problem: W jaki sposób recytować wiersze, aby oddać ich nastrój i piękno?
c. Materiały i środki: scenariusz poetyckiego spotkania , sprzęt audio, nagrania muzyki klasycznej(podkład) np. Griega, Czajkowskiego, Vivaldiego i Chopina.
d. Układ sali przystosowany do prób „stolikowych”.
e. Metody i formy pracy: praca twórcza w grupach.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCYJNYCH
Z JĘZYKA POLSKIEGO
1. TYTUŁ ZAJĘĆ: A może by tak polubić poezję?
3. CELE : rozwijanie umiejętności kluczowych,
współdziałania w grupie,
komunikatywności,
twórczego rozwiązywania problemów.
Doskonalenie umiejętności czytania tekstu poetyckiego ze zrozumieniem. Uświadomienie dzieciom roli poezji w ich życiu. Kształtowanie umiejętności interpretowania wierszy, wyjaśniania przenośnego sensu użytych w nich wyrazów. Doskonalenie umiejętności rozpoznawania środków artystycznych jak: metafora, epitet, porównanie, onomatopeja itp.
4. PROBLEMY:
· Co o poezji sądzą sami twórcy, a co sądzimy my sami?
· Jakie powinny być wiersze, by mogły odpowiadać potrzebom czytelników?
· W jakich sytuacjach sięgamy po liryki?
· Dlaczego tylko niektórzy lubią czytać wiersze?
MATERIAŁY I ŚRODKI: radiomagnetofon, nagranie utworu W. Szymborskiej „Niektórzy lubią poezję”, szary papier(do sporządzenia mapy mózgu),flamastry, instrukcja do pracy w grupach, pięć lub sześć kserokopii wiersza A. Oskierko „Piękno”.
6. ETAPY ZAJĘĆ:
· powitanie,
· przygotowanie sali do pracy w grupach pięcio lub sześcioosobowych(wybór losowy grup),
· ćwiczenia wprowadzające – dzieci uzupełniają zdania: „ Najbardziej lubię..., Gdy czuję się samotny to....,Kiedy jestem szczęśliwy to...,
· dyskusja ukierunkowana; nauczyciel przedstawia problem: ”Dlaczego lubię lub nie lubię poezji?”, dzieci odpowiadają w swobodnej rozmowie,
· zabawa „Siła przekonywania”- chętni uczniowie, dobrani parami improwizują telewizyjną rozmowę, w której jedna osoba np. lubiąca wiersze przekonuje swojego rozmówcę do walorów poezji,
· rozdanie uczniom kserokopii wierszy oraz instrukcji do pracy w grupach,
· wysłuchanie nagrania liryku W. Szymborskiej i wzorcowe odczytanie utworu Ani Oskierko przez nauczyciela,
· praca w grupach zgodnie z instrukcją, przydział funkcji i zadań,
· ćwiczenia relaksacyjne z wykorzystaniem dowolnego podkładu muzycznego,
· prezentacja prac grup w postaci map mózgu, wspólne komentowanie efektów prac, określanie roli poezji w życiu człowieka, sporządzenie notatki,
· ćwiczenie indywidualne-zadanie domowe: Rozwiń myśl: „ Poezja w moim życiu to....”
7. EWALUACJA – jawna, w trakcie trwania zajęć. Uczniowie otrzymują karteczki z rysunkami przedstawiającymi walizkę i kosz. Do walizki wpisują te elementy lekcji, które uznały za ciekawe, proste, a do kosza to, co wydało im się mniej interesujące, nudne. Nauczyciel zbiera arkusze i analizuje ich treści wspólnie z uczniami.
8. ZAŁĄCZNIKI: wiersze: W. Szymborskiej „Niektórzy lubią poezję”, A. Oskierko „ Piękno”, instrukcja, arkusz ewaluacyjny
9. KOMENTARZE I WNIOSKI.
Tak przeprowadzone zajęcia dają uczniom szansę twórczego rozwiązywania problemów, być może dadzą też impuls do rozszerzenia zainteresowania poezją.
INSTRUKCJA DO PRACY W GRUPIE
Zapoznaj się z poleceniami: zastanów się nad nimi i przeanalizuj z kolegami.
Wybierzcie lidera, sekretarza i sprawozdawcę.
1. Odszukaj w wierszach te fragmenty, które wskażą osobę mówiącą (podmiot liryczny).
2. Który z utworów i dlaczego mógłby być odpowiedzią na pytanie: Dlaczego można lubić poezję?
3. Odszukaj w wierszu Szymborskiej odpowiedzi poetki na pytanie: Co to takiego poezja?
4. Wskaż różnice pomiędzy lirykami (weź pod uwagę temat, środki artystyczne i nastrój)
5. Opracuj mapę mózgu: Poezja w życiu człowieka”. Możesz posłużyć się cytatami z wierszy.
6. Zredaguj krótką i poprawną notatkę zawierającą odpowiedź na problemy w pyt. 1, 2, 3.
7. Przygotuj się do prezentacji.
Załącznik 3
Wiersze wykorzystane w lekcji:
1. W. Szymborska „Niektórzy lubią poezję”
Niektórzy –
czyli nie wszyscy.
Nawet nie większość ale mniejszość.
Nie licząc szkół, gdzie się musi,
i samych poetów,
będzie tych osób chyba dwie na tysiąc.
Lubią –
ale lubi się także rosół z makaronem,
lubi się komplementy i kolor niebieski,
lubi się stary szalik,
lubi się stawiać na swoim,
lubi się głaskać psa.
Poezję –
tylko co to takiego ta poezja.
Niejedna chwiejna odpowiedź
na to pytanie już padła.
A ja nie wiem i nie wiem i trzymam się tego
jak zbawiennej poręczy.
Anna Maria Oskierko: „Piękno”
Piękno jest tam, gdzie my,
Gdzie słońce, gdzie łzy.
Piękno jest wkoło nas,
Gdzie pole i gdzie las,
Gdzie deszczyk i gdzie słońce,
Na ścieżce, polu, łące.
Mimo, że piękno wokół mamy,
Co najpiękniejsze przegapiamy,
Bo piękne tylko inne
Nie własne i rodzinne.
Piękne obce obrazy,
Kraje i krajobrazy
„tu za brzydko, za szaro”
A za bramą...
Zielone lasy,
Wyśnione czasy.
Piękna ziemia, piękny las,
Dostrzegać piękno nadszedł czas.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCYJNYCH
Z JĘZYKA POLSKIEGO
1. TYTUŁ ZAJĘĆ: Wiersze to czy obrazy słowem malowane?
2. CELE ZAJĘĆ: Rozwijanie umiejętności kluczowych:
· twórcze rozwiązywanie problemów.
Doskonalenie czytania ze zrozumieniem tekstu. Kształtowanie umiejętności dostrzegania specyfiki poetyckiego przekazu. Doskonalenie umiejętności analizy i interpretacji tekstu poetyckiego. Wskazywanie środków artystycznych.
3. PYTANIA I PROBLEMY:
· Jak namalować niezwykłe słowa zawarte w utworach poetyckich?
· Sens przenośny środków poetyckich.
· Czy słusznie można porównać wiersz do obrazu?
4. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kartki A-4, kredki, tomik wierszy A. Oskierko, kserokopie utworów: „Zimowy poranek” i „Senny świt”, instrukcja do pracy w parach.
5. ETAPY ZAJĘĆ:
· układ sali naturalny,
· swobodna rozmowa o zjawiskach przyrody, o poranku w różnych porach roku, jakie odczucia w nas budzą,
· ćwiczenie indywidualne; dzieci na polecenie nauczyciela uzupełniają zdanie: „ Kiedy wstaje nowy dzień, czuję się....,lub „Kiedy wstaje nowy dzień, myślę o .....,
· nauczyciel rozdaje każdej parze uczniów kserokopie liryków „Senny świt”, ”Zimowy poranek”- uczniowie dostrzegają, iż są to teksty z lukami, pozbawione wielu słów,
· dzieci pracują w parach, poszukują zaginionych słów, a raczej układają własne(dostrzegają, że brakujące wyrazy to epitety,),uzupełniają teksty,
· nauczyciel rozdaje dzieciom właściwe i pełne teksty, uczniowie porównują je, określają funkcję epitetów,
· chwila relaksacji przy muzyce Vivaldiego „Cztery pory roku-Zima”,
· nauczyciel odczytuje z właściwą intonacją liryki, następnie rozdaje uczniom instrukcję do pracy w parach,
· dzieci przystępują do analizy utworów i poleceń zawartych w instrukcji(wyróżniają obrazy poetyckie, wyrazy „malujące poranek, określają ich znaczenie, wykonują symboliczne ilustracje niezwykłych słów,
· prezentacja efektów pracy-uczniowie przypinają do tablicy kartki z ilustracjami środków poetyckich, odczytują notatki podsumowujące zadania,
· ćwiczenie indywidualne-zadanie domowe;” Opisz w 5 zdaniach zimowy wieczór lub ułóż wiersz na podany temat. Pamiętaj o zastosowaniu środków poetyckich, które wzbogacą twoją wypowiedź.”
6. EWALUACJA: jawna, w czasie trwania zajęć. Na jednej ze ścian znajdują się dwa arkusze papieru( na jednym z nich narysowana jest uśmiechnięta buzia, na drugim smutna).Uczniowie w czasie lekcji mogą podchodzić do arkuszy i rysować to, co im się podoba lub nie w zastosowanych ćwiczeniach, co sprawiło im przyjemność, a co trudność. Na zakończenie lekcji treść arkuszy należy omówić z uczniami.
7. ZAŁĄCZNIKI: „Zimowy poranek”, ”Senny świt”, instrukcja do pracy w parach,
8. KOMENTARZE I WNIOSKI: Zajęcia lekcyjne poświęcone pracy z tekstem poetyckim powinny stać się dla uczniów szansą na twórczą i aktywną lekturę, mogą być też przydatne dla pełniejszego zrozumienia wiersza. Przy okazji pragnę przekonać uczniów, że odkrywanie tajemnicy środków artystycznych może być nie tylko nauką, ale i zabawą.
Załącznik 1
Instrukcja do pracy w parach
Zapoznaj się z podanymi niżej poleceniami i spróbuj wykonać je z sąsiadem z ławki. Uwzględnijcie wspólną odpowiedź i ustalcie interpretację malarską liryki.
1. Co jest tematem wierszy „Zimowa pora” oraz „Senny świat”? Czy tytuły utworów odpowiadają jej treści?
2. Wyszukaj słowa (środki poetyckie) „malujące” poranek w każdym z utworów i nazwij je.
3. Narysuj ilustracje obrazków poetyckich w wybranym wierszu i nadaj im tytuły.
Załącznik 2
Wiersze Anny Oskierko
„Senny świt”
Las budzi się, już świt
Nad jeziorem krąży mgła.
Pierwszy ptak zaćwierkał i znikł.
Duchy lasu, słońce i ja.
Obłoki mgły nad jeziorem
Pochodem otwierają dzień.
Słońce na ognistym rydwanie
Już coraz bliżej mnie.
W koronach drzew różowy płomień,
Łabędzie w szuwarach śnią.
Chcę pamiętać tę chwilę
I w sercu zachować ją.
Wielkie motyle różowych obłoków
Krążą nad królestwem swym.
Biegnę nad moje jezioro, a wokół
Trzepocą setki nowych chwil.
Chociaż będą piękniejsze ranki
I niejeden słoneczny brzask.
Ja chcę wrócić nad moje jezioro,
Chce wyśnić ten sen jeszcze raz..
„Zimowy poranek”
Na początku była czerń atramentowa,
później jakbyś barwy białawej dołożył.
Na koniec mlecznobiała chmura diamentowa,
A za chmurami błyski zimnej, rannej zorzy.
I już na dachach śniegu białe iskry
Błyskają w słońcu tego zimowego świata
Czerwono, kolorowo na horyzoncie niskim
Czemu się opisuje najczęściej ranki lata?
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCYJNYCH
Z JĘZYKA POLSKIEGO
1. TYTUŁ ZAJĘĆ: Obyczaje większe i małe w mojej rodzinie.
2. CELE ZAJĘĆ: Rozwijanie umiejętności kluczowych:
· współdziałanie w grupie,
· sprawne komunikowanie się,
· organizowanie pracy,
· twórcze rozwiązywanie problemów.
Doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem, porównywanie dzieła malarskiego z tekstem poetyckim w zakresie nastroju i ukazanej rzeczywistości. Kształtowanie umiejętności redagowania notatki. Utrwalanie pojęć związanych z rodziną i jej tradycjami, gościnnością i serdecznością.
3. PYTANIA I PROBLEMY:
· Kto buduje nastrój rodzinnego domu?,
· Jak rozumiemy potrzebę gościnności, wzajemnej bliskości i rodzinnych więzów?
· Jaką rolę w życiu każdego człowieka odgrywa atmosfera rodzinnego domu?
· Jaki język; poetycki czy codzienny, pozwala na opisanie tejże atmosfery?
4. MATERIAŁY: wiersze(kserokopie): K.I. Gałczyńskiego pt. ”Wizyta ”, A. Oskierko „ Wigilia”, ilustracja z podręcznika: „ Portret dziewczynki” R. Witkowskiego , instrukcja do pracy w grupie, arkusze ewaluacyjne.
5. ETAPY ZAJĘĆ:
· powitanie,
· przygotowanie sali do prac w grupach(wybór grup przez losowanie),
· zabawa wstępna- w krótkich scenkach uczniowie przedstawiają zwyczaje i obyczaje w swoich rodzinach; pokazują sposób witania gości, rodzinne święta,
· dyskusja na temat treści scenek,
· zapisanie wniosku: „ Co tworzy atmosferę rodziny? ( ujęcie w zapisie słownictwa, na które składają się elementy rodzinnego domu np. obrazy, albumy, pamiątki),
· rozdanie instrukcji do pracy w grupach oraz wierszy,
· piękne odczytanie utworów przez nauczyciela i wybranych uczniów,
· ćwiczenia relaksacyjne,
· praca w grupach; dzieci wyszukują ( zgodnie z instrukcją) adresata utworu, cytaty wskazujące na atmosferę rodzinnego domu,
· wyjaśniają, jaką rolę w życiu człowieka odgrywa atmosfera w rodzinie, bliskość, serdeczność, gościnność,
· porównują wiersze, określają różnice między nimi, porównują też nastrój obu liryków z nastrojem obrazu ”Portret dziewczynki”
· prezentacja efektów prac grup,
· uczniowie zapisują wniosek będący podsumowaniem prezentacji,
· ćwiczenie indywidualne- zadanie domowe. Dzieci mają namalować ilustrację przedstawiającą ich dom i to, co jest w nim najważniejsze.
6. EWALUACJA ZAJĘĆ: jawna, w czasie trwania zajęć. Dzieci otrzymują kserowane karteczki, na których zamieszczają własne opinie na temat lekcji. Wypełnione formularze oddają nauczycielowi, który na bieżąco omawia ich treść.
7. ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA: teksty utworów, formularz,
8. KOMENTARZE I WNIOSKI.
Zajęcia lekcyjne związane z analizą utworów lirycznych, stanowią dla dzieci aktywną i twórczą lekturę, pozwalają wykorzystać wszystkie indywidualne umiejętności, niezbędne dla całościowego zrozumienia tekstów. Przekonują dzieci, że o sprawach ważnych piszą nie tylko wielcy poeci, ale pisać może każdy.
Załącznik 2
Instrukcja
Załącznik 2
Liryki A. Oskierko
Czas, kiedy myślą jest się w domu,
Czas, kiedy duszą jesteś tu,
Czas, gdy potrafisz komuś pomóc,
Nie dla zapłaty po prostu myślisz:
„Pomogę mu”.
Czas, gdy każde drzewko pachnie Polską,
Czas, kiedy chmury jak domu dach,
I nawet w obcym miejscu jest tak „swojsko”,
W tym czasie ty swój kraj w swym sercu masz.
Opłatek biały jak śnieg w Polsce.
Oczy twe są błękitne jak niebo,
Choć są w twej duszy ciernie, kolce,
To zanuć kilka polskich nut!
Proszę, proszę, rozgość się, serdeczny,
rozejrzyj się dokładnie po wszystkim;
to jest czajnik – prawda, jaki śmieszny?
z gwizdkiem.
To mruczenie? Powiem ci w sekrecie:
jest mruczeniem kota Salomona.
A ta pani zamyślona, z kwiatami –
to moja żona.
K. I. Gałczyński
1. TYTUŁ ZAJĘĆ:” Obojętność jest jak lód polarny; zabija wszystko”. Jak rozumiesz słowa Balzaca w kontekście wierszy: T. Różewicza „Przepaść” i A. Oskierko „Moje miasto”?
2. CELE: Rozwijanie umiejętności kluczowych:
· współdziałanie w grupie,
· twórcze rozwiązywanie problemów,
· twórcze działania.
Doskonalenie umiejętności odczytywania tekstów poetyckich, wyodrębniania obrazów lirycznych. Kształtowanie umiejętności dostrzegania i formułowania problemów zawartych w tekście, wskazywanie metafor i określanie ich roli w utworze.
Dostrzeganie i analizowanie problemów współczesnego świata. Redagowanie samodzielnej wypowiedzi na temat niepożądanych zjawisk Próba wierszowania na zadany temat.
3. PYTANIA I PROBLEMY:
· Do jakich przemyśleń skłania nas lektura liryków: „Przepaść” i „Moje miasto”?
· Jak rozumiemy słowa zawarte w temacie zajęć?
· Dlaczego niesiemy pomoc potrzebującym?
· Jaka jest rola poezji w ujawnianiu trudnych relacji międzyludzkich?
5. MATERIAŁY I ŚRODKI: kserokopie liryku A. Oskierko, karty pracy, szary papier, wycinki z gazet, wiersz T. Różewicza zawarty w podręczniku.
5. ETAPY ZAJĘĆ:
· powitanie,
· przygotowanie sali do pracy w grupach,
· wprowadzające ćwiczenie indywidualne; dzieci na kartkach zapisują wszelkie skojarzenia ze słowami: „zagrożenie”, życzliwość”, serdeczność”, ”obojętność, znieczulica”.
· krótka dyskusja na temat problemów ujętych w podanych słowach; budowanie „żywych pomników” uosabiających życzliwość, serdeczność, obojętność,
· piękne czytanie liryków przez nauczyciela, zgodnie z intonacją wierszową i zdaniową,
· praca w grupach; rozdanie kart pracy, wyznaczenie funkcji i zadań w obrębie grupy,
· dzieci przystępują do analizy poleceń ujętych w kartach pracy, nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości,
· prezentacja prac grup; uczniowie w wyznaczonej wcześniej kolejności przedstawiają autorów liryków, problematykę wierszy, mówią o swoich przemyśleniach po lekturze tekstów, wyjaśniają znaczenie tytułów, wskazują i wyjaśniają metafory,
· prezentacja scenek będących odbiciem problematyki poruszonej w lirykach,
· dyskusja; nauczyciel wspólnie z dziećmi komentuje wykonane zadania,
· zapisanie wniosku – podsumowanie efektów prac grupowych,
· ćwiczenie indywidualne; zaproszenie uczniów do zabawy w wierszowanie: „Każdy pisać może, raz lepiej, raz gorzej.”( tematyka wokół problemów znieczulicy).
6. EWALUACJA ZAJĘĆ: jawna, w czasie trwania zajęć. Przeprowadzona w formie refleksji i autorefleksji uczniów, którzy zapisują swoje uwagi na kartkach podanych przez nauczyciela. Po ich wypełnieniu nauczyciel omawia sugestie dzieci wspólnie z nimi.
7. ZAŁĄCZNIKI: wiersz A. Oskierko, karty pracy,
8. KOMENTARZE I WNIOSKI.
Wydaje się, że w ten, urozmaicony sposób przeprowadzone zajęcia wyzwalają w uczniach potrzebę twórczego działania, mobilizują do odkrywania tajemnic języka poezji i pobudzają własne możliwości twórcze.
ZAŁĄCZNIK
KARTA PRACY
GRUPA 1
1. Zbierz informację na temat autorów liryków.
2. Z podanych wycinków z gazet wykonaj na swoim papierze obraz naszej codzienności, stosunków międzyludzkich (weź pod uwagę zagrożenia).
KARTA PRACY
GRUPA 2
Zadania:
1. Przedstaw na szarym papierze bohatera utworu pt. „Przepaść” i zaprezentuj go (weź pod uwagę nie tylko wygląd, ale i zachowanie, samopoczucie).
2. Zapisz w dwóch zdaniach refleksje wynikające z obu liryków.
KARTA PRACY
GRUPA 3
Zadania:
1. Na szarym papierze narysuj tabelę, w której zamieścisz obrazy z obu liryków, ich elementy i znaczenie. Zaprezentuj je.
2. Wyjaśnij i zapisz w postaci wniosku znaczenie tytułów dla każdego z utworów.
KARTA PRACY
GRUPA 4
Zadania:
1. Napisz w jednym zdaniu, jakie problemy moralne poruszają wiersze, które masz przed sobą.
2. Przedstaw te problemy za pomocą scenek pantomimowych.
ZAŁĄCZNIK
Wiersz wykorzystany w lekcji:
A. Oskierko: „Moje miasto”
Moje miasto oplecione spalin mgły obłokiem.
Szaro, pusto i obco. Tutaj tylko z okien
Widać ludzi, jak spieszą bez dobrego słowa,
By w zaciszu swych mieszkań żal i smutek schować.
Moje miasto między dwoma rzędami domów duszno, brak mi powietrza, niespokojnie. Droga, którą tutaj idę prosta. Nie ma komu dodać romantyczności zakrętem, a mogą.
Widzę tu wszystko na zwolnionym filmie:
Bieg rzeki, gnanie ludzi, samochodów, świata. Szarość ze smutkiem w parze są przy nas są...przy mnie!
Zimno, smutek, niepokój.. mego miasta mapa.
Pragnę uciec i schować się przed nim,
Przed miastem, w którym dzień i noc
Są takie same. Więc przed siebie biegnę.
Biegnę za beton, plastik i szkło.
Do prawdziwego życia, powietrza,
Do błękitno różowych chmur,
Do świata, w którym wszystko jest lepsze,
Do nieba, do raju, do gór.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCYJNYCH
Z JĘZYKA POLSKIEGO
1. TYTUŁ ZAJĘĆ: O wierności poety dla i wobec języka.
2. CELE: Rozwijanie umiejętności kluczowych:
· wypracowania w trakcie dyskusji wspólnego stanowiska,
· twórczego działania.
Doskonalenie umiejętności czytania tekstu poetyckiego ze zrozumieniem, odczytywania sensów przenośnych. Kształtowanie umiejętności wyrażania tych samych treści inaczej. Uwrażliwienie na jakość języka i możliwości w nim tkwiące.
3. PYTANIA I PROBLEMY.
· Jaki powinien być język człowieka?
· Sens przenośny, idea utworu lirycznego.
· Jakie skojarzenia nasuwają się ze słowami: „mowa”, i „ojczyzna”?
4. MATERIAŁY I ŚRODKI: praca z tekstem poetyckim Cz. Miłosza „Moja wierna mowo”( zawartym w podręczniku), kserokopie utworu Ani Oskierko „ Wiersz”,Słownik języka polskiego, Słownik wyrazów bliskoznacznych.
5. ETAPY ZAJĘĆ:
· powitanie,
· rozdanie tekstów do indywidualnej pracy uczniów,
· zabawa poprzedzająca pracę z tekstem; uczniowie wykonują ćwiczenia w parach. Jedna osoba zadaje drugiej ( do wyczerpania pomysłów) problem: „ Mowa jest.........,
· krótka rozmowa, komentująca ćwiczenie,
· wzorcowe odczytanie obu liryków przez nauczyciela,
· swobodne wypowiedzi uczniów po lekturze tekstów, dzielenie się odczuciami,
· dyskusja ukierunkowana; dzieci wskazują nadawcę i odbiorcę w danym liryku, odczytują wyrazy potwierdzające ich zdanie,
· uczniowie dobierają jak najwięcej skojarzeń ze słowami mowa i ojczyzna, a także wyrazy bliskoznaczne, po czym odpowiednich określeń poszukują w wierszu Miłosza,(korzystają z odpowiednich słowników),
· przygotowanie symbolicznych ilustracji ( obrazki, ikonki) obrazujących znaczenie odszukanych wyrazów,
· dyskusja ukierunkowana –Jaki powinien być język człowieka oraz jaka jest rola poety w budowaniu szacunku dla mowy?”( wniosek zostaje zapisany w zeszytach),
· na zakończenie lekcji uczniowie zamieszczają swoje ilustracje na tablicy.
6. EWALUACJA ZAJĘĆ: jawna, w trakcie trwania zajęć. Uczniowie otrzymują kserowane rysunki przedstawiające buzie dzieci; uśmiechnięte, smutne, obojętne. Zadaniem uczniów jest wybór tej z buź, która jest adekwatna do stopnia zainteresowania lekcją oraz do atmosfery na zajęciach. Po uzupełnieniu rysunków, uczniowie przypinają karteczki do papieru umieszczonego na tablicy. Nauczyciel analizuje ich zawartość wspólnie z uczniami.
7. ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA: utwór Anny Oskierko „ Wiersz”, arkusz ewaluacji.
8. KOMENTARZE I WNIOSKI.
Zajęcia poprowadzone w taki sposób umożliwiają swobodną wymianę myśli, spostrzeżeń, pozwalają na twórcze zaangażowanie dzieci.
Załącznik nr 2
Wiersz Anny Oskierko pt.” Wiersz”.
Kiedy chcę pisać wiersz,
Nawet nie myślę o tym,
Wtedy każdy wers jest w kolorze złotym.
Nie takim jak zimne złoto,
Lecz jak serce bijące z ochotą.
I litery stają jak nuty
Złote jak czarodziejskie chwile i czarodziejskie buty.
I nie myślę o tym, że
Na tym świecie coś jest złe.
I nie myślę o tym, że...piszę wiersz.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCYJNYCH
Z JĘZYKA POLSKIEGO
1. TYTUŁ ZAJĘĆ: Widowisko poetycko-muzyczne „Magicznie, lirycznie,
nastrojowo”.
2. CELE: Rozwijanie umiejętności kluczowych:
· współdziałanie w grupie,
· sprawne komunikowanie się,
· organizowanie pracy.
Kształtowanie wrażliwości ogólnej dziecka, wyobraźni, uwrażliwienie na piękno języka poezji. Nauka poprzez zabawę. Rozbudzanie szacunku do ojczyzny, człowieka i wartości. Zachęcanie uczniów do podejmowania twórczego wysiłku.
3. PYTANIA I PROBLEMY:
· Jak recytować, by zaciekawić odbiorcę?,
· W jakiej roli sprawdzam się skuteczniej; młodego twórcy, reżysera, dźwiękowca czy recytatora?
4. MATERIAŁY: teksty liryków wybitnych twórców, tomik wierszy Ani Oskierko, sprzęt audio, kasety, scenariusz widowiska poetyckiego.
5. ETAPY ZAJĘĆ:
· powitanie,
· przygotowanie sali do prób,
· przydział funkcji do realizacji montażu poetyckiego,
· głośne odczytywanie scenariusza,
· przygotowanie do interpretacji głosowej liryków(zasady recytacji),
· dzieci analizują powierzone im zadania( recytatorów, scenografów, redaktorów ogłoszeń), proponują formę reklamy spotkania.
„MAGICZNIE, LIRYCZNIE, NASTROJOWO.”
Widowisko poetyckie
NARRATOR I
„Poezja jest ogrodem, w którym każdy wrażliwy człowiek może znaleźć dla siebie spokój, przywołanie wspomnień i liryczny nastrój.
Jeżeli ktoś mówi, że nie lubi czytać wierszy, to tak, jakby mówił, że nie lubi ludzi, ich trosk i radości. Liryka to przecież nic innego jak zwierciadło ludzkich uczuć”. O poezji i jej roli w życiu człowieka tak pięknie pisał K.I. Gałczyński-posłuchajmy.
RECYTATOR I
„ Moja poezja to jest noc księżycowa,
wielkie uspokojenie,
kiedy poziomki słodkie są w parowach
i słodsze cienie
................................................................
Moja poezja to są proste dziwy,
To kraj gdzie w lecie
Stary kot usnął pod lufcikiem krzywym
Na parapecie.”
NARRATOR II
„Czytamy wiersze, bo pozwalają nam wrócić do najmilszych chwil, które minęły bezpowrotnie. To one pozwalają przywołać na papier niezwykłe miejsca i
niezwykłych ludzi. Anna Oskierko-młoda poetka-tak o tym pisze:
RECYTATOR II
„ Piękno jest tam, gdzie my,
gdzie słońce i gdzie łzy.
Piękno jest wkoło nas,
Gdzie pole i gdzie las,
Gdzie deszczyk i gdzie słońce,
Na ścieżce, polu, łące.
Mimo, że piękno wkoło mamy,
Co najpiękniejsze przegapiamy,
Bo piękne tylko inne
Nie własne i rodzinne.
....................................................
A za bramą...
Zielone lasy,
Wyśnione czasy.....
NARRATOR I
„W poezji najwięcej jest uczuć, zwłaszcza miłości, tęsknoty i szczęścia, ale w liryce mowa jest też o przemijaniu i konieczności uchronienia od zapomnienia tego, co najpiękniejsze i niepowtarzalne. O tym właśnie pisze Ania w swoim liryku: „Ślad życia”.
RECYTATOR III
„Na mokrym piasku odciśnięte ślady stóp.
Patrzymy na nie z przymrużeniem powiek.
Zostawił je przyjaciel nasz czy wróg?
Wiemy tylko jedno - był to człowiek.
Już piasek gładki, jak kartka w zeszycie.
Ślady stóp człowieka zmyła fala.
Czy zostanie ślad po naszym życiu,
Które od nas coraz bardziej się oddala?...
NARRATOR II
„ Kiedy czytamy wiersze, dostrzegamy rzecz niezwykłą; potrafią one poruszyć nasze serca, zwrócić uwagę na trudne problemy współczesnej rzeczywistości, wyzwalają w nas bunt przeciwko nienawiści i zobojętnieniu.
Ania jest młodą osobą, lecz problemy te nie są jej obce. Posłuchajmy liryku „ Moje miasto”
RECYTATOR IV
„ Moje miasto oplecione spalin mgły obłokiem.
Szaro i pusto i obco. Tutaj tylko z okien
Widać ludzi, jak spieszą bez dobrego słowa.
...................................................................
Widzę tu wszystko na zwolnionym filmie:
Bieg rzeki, gnanie ludzi, samochodów, świata.
Szarość ze smutkiem w parze są przy nas
Są przy mnie!
Zimno. Smutek, niepokój...mego miasta mapa.
Są takie same.........”
NARRATOR I
„O tym, jak ważne są dom, rodzina i ciepło domowego ogniska, nie trzeba nikogo przekonywać. Poeci już dawno dostrzegli rolę tradycji rodzinnej i bliskości. Posłuchajmy wiersza Ani „ Wigilia.”
RECYTATOR V
„Czas, kiedy myślą jest się w domu.
Czas, kiedy duszą jesteś tu.
Czas, gdy potrafisz komuś pomóc.
Nie dla zapłaty po prostu myślisz:
„Pomogę mu”.
Czas, gdy każde drzewko pachnie Polską.
Czas, kiedy chmury jak domu dach.
I nawet w obcym miejscu jest...tak swojsko.
.................................................................
Opłatek biały jak śnieg w Polsce.
Oczy twe są błękitne jak niebo tu.
To zanuć kilka kolęd polskich nut.
NARRATOR II
„ Każdy z nas – młodych ludzi, doświadcza różnych odczuć i przeżyć. Borykamy się ze szkolnymi i domowymi kłopotami, przeżywamy osobiste, małe dramaty. Na szczęście mamy przyjaciół, na których zawsze możemy liczyć. Bywa, że są nimi ukochane zwierzaki. Posłuchajmy utworu „Kot”.
RECYTATOR I
„Kot - zwierzę, które w oczach szmaragdowych
zazdrośnie kryje tajemnice Boga,
który jest tak doskonały, że je stworzył,
by chodziło z ludźmi po ich życia drogach.
Koty nas pilnują, koty pamiętają.
Są wyniosłe, bez śladu śmiesznej psiej głupoty.
Koty są niezależne. Nie wszystkim ufają.
To przecież przez nas czują za rajem ochotę.
W zielonym błysku oczu, w ruchach tajemniczych
W miękkości futra, w mruczeniu na twoich kolanach.
Jest kot. To najdziwniejsze z wielu dzieci życia.
I najpiękniejsze z wszystkich stworzeń Pana.
NARRATOR I
„Jeżeli zapytamy kogokolwiek, o czym najczęściej piszą poeci i co jest tematem ich wierszy, usłyszymy odpowiedź, że jest to ”ojczyzna”.
Wielu polskich twórców wzruszało i wzrusza lirykami o Polsce.
O niezwykłych krajobrazach naszego kraju, o cudach polskiej natury pisze też Ania Oskierko. Posłuchajmy liryków „ Ziemio polska” i „ W górach”
RECYTATOR II
O matko! Ziemio polska! Dlaczego jesteś czarna?
Czemuż zielone plewy? Ach, czemuż złote ziarna?
Wszak tyle krwi czerwonej dla Ciebie się wylało
I w Tobie jest schowane martwe żołnierza ciało.
Na Tobie matko ziemio niejeden syn Twój konał.
O matko! Ziemio polska! Dlaczegoś tak czerwona?
Ze wszystkich Twoich synów jedni wspomnieli wojnę,
Te jedne z dziadków Twoich czerwone maki polne.
Ta piękna jasna czerwień Twych polnych synów, maków
Tak bardzo przypomina krew śpiących Polaków.
RECYTATOR III
„Między drzew zielonymi ścianami
błyszczą czerwone skrawki słońca.
Tuż za nim niebo wieloma barwami
Rozciąga się do horyzontu.
Pola swym pierwszym rannym oddechem
Zboża złociste mgłą oplatają.
..............................................................
Skały srebrzyste od rosy rannej
Cicho o dawnych swych dziejach szepczą
Nawet ta kropla na trawce marnej
Jest ozłocona maleńką tęczą.
.................................................................
NARRATOR I
„Tworzyć poezję- to po prostu chronić świat miniony od zapomnienia.
Na zakończenie naszego spotkania, posłuchajmy wiersza nieżyjącej
poetki, autorki tekstów wielu polskich piosenek:
RECYTATOR IV
„My mamy tylko jeden świat
Chcę ocalić go od łez i od burz.
Chrońmy ten świat
Tak tu pięknie
Niech serce w nim gra
Niech nie pęknie.”
LUBSKO 2004 AUTOR: DANUTA ŁYCZKO